یکی از محصولات فرعی برنج که طی فرآیند آسیاب بدست می آید، سبوس برنج است. برنج قبل از فرآوری شدن دو پوسته دارد که خارجی ترین آن شلتوک است. شلتوک، شفاف، سخت و غیر قابل خوردن است. لایه بعد از شلتوک سبوس برنج است که لایه ای نازک و قهوه ای رنگ میباشد. سبوس برنج کیفیت بالایی دارد و از آن میتوان در اکثر مواد غذایی استفاده کرد. اگر لایه ی قهوه ای رنگ را از برنج جدا نکنند برنج بعد از فرآوری تبدیل به برنج قهوه ای میشود که خاصیت بسیار بالایی دارد.
سبوس برنج چیست؟
دومین لایه برنج که به رنگ قهوه ای است و به پوسته یا سلول های نشاسته برنج چسبیده است سبوس برنج نام دارد. سبوس برنج دارای خواص و ارزش غذایی بسیار زیادی است. لایه های سبوس برنج در کارخانه های شالیکوبی از برنج جدا میشوند و در همان کارخانه ها آسیاب شده و قابل مصرف میشوند. سبوس برنج سرشار از ویتامین است، ویتامین هایی در سبوس برنج وجود دارد که در برنج یافت نمیشود.
طبق تحقیقات انجام شده بیش از 60 نوع بیماری با سبوس برنج پیشگیری و درمان میشود.
تفاوت شلتوک با سبوس برنج
پوسته بیرونی برنج را شلتوک و پوسته داخلی را سبوس برنج مینامند. برای جدا سازی این دو لایه از برنج، ابتدا برنج را بعد از برداشت در دستگاه های تمیز کن میریزند و آن را تمیز میکنند. پوسته اول برنج یا همون شلتوک از آن جدا میشود و برنج را دوباره در دستگاه تمیز کن میریزند و لایه دوم یا همان سبوس برنج نیز از آن جدا میشود.
خواص سبوس برنج
درمان یبوست و بواسیر
سبوس برنج سرشار از الیاف گیاهی و فیبر است که از مواد سلولزی و همی سلولزی هستند که این مواد به دفع بهتر کمک میکنند و دفع آسان باعث جلوگیری از یبوست میشود. طبق تحقیقات پزشکان طبیعی ترین راه های درمان یبوست استفاده از سبوس برنج است. یبوست باعث بروز بواسیر، شکاف بافت معده، عفونت دستگاه گوارش و شقاق میشود. پس با مصرف سبوس برنج و درمان یبوست از بروز مشکلات اتفاقی جلوگیری کنید.
لاغری با سبوس برنج
تا به حال افراد زیادی برای کاهش وزن و بیماری های ناشی از چاقی به پزشک مراجعه کرده اند، تمامی پزشکان مصرف سبوس برنج را به آنها پیشنهاد میدهند. سبوس برنج سرشار از فیبر است، فیبر بالا باعث هضم راحتتر غذا و در نتیجه کاهش وزن میشود. افرادی که قصد لاغر شدن یا تناسب اندام را دارند میبایست فیبر را در همه ی وعده های غذایی خود قرار دهند.
تقویت پوست و مو و جلوگیری از پیری با سبوس برنج
اوریزانول یک آنتی اکسیدان قوی در برابر اشعه ماوراء بنفش است که در سبوس برنج یافت میشود. این ماده به رشد مو کمک میکند و از پیری زودرس جلوگیری میکند. از روغن سبوس برنج در ضد آفتاب ها و شامپو ها و نرم کننده ها برای لطافت مو استفاده میشود.
سبوس برنج سرشار از ویتامین های E و آنتی اکسیدان ها است که باعث سلامت پوست و رفع چین و چروک میشود.
کاهش کلسترول خون و کنترل کبد چرب
سبوس برنج سرشار از فیتواسترول است که این ماده به طور چشم گیری کلسترول خون را کاهش میدهد، همچنین این فرآورده میزان قابل توجهی سطح کلسترول کبد را نیز کاهش میدهد. علاوه بر این، دارای مقدار زیادی ویتامین B و آنتی اکسیدان است که در پاکسازی کبد نقش زیادی دارند.
کاهش خطر ابتلا به بیماری قلب و عروقی
شایع ترین علت مرگ و میر در جهان بیماری قلبی است. سبوس برنج به علت فیبر بالا و کاهش کلسترول های بد خون و کاهش فشار خون و افزایش کلسترول خوب خون مانع از رسوب چربی در رگ های خونی میشود و خطر سکته و ایست قلبی را کاهش میدهد. مصرف سبوس برنج میزان قابل توجهی در سلامت قلب تأثیر دارد و تا حد امکان مانع از بروز مشکلات قلبی و عروقی میشود.
کنترل دیابت با سبوس برنج
بیمار های دیابتی برای کنترل قند خون به انسولین نیاز دارند. سبوس برنج به دلیل فیبر فراوان سرعت جذب گلوکز در روده را کاهش میدهد و اجازه نمیدهد بعد از مصرف محصولات قندی، قند خون بالا برود. علاوه بر اینها با کاهش میزان تری گلیسیرید های خون دیابت را کنترل میکند.
جلوگیری از سرطان روده
مانع رشد سلول های سرطانی روده بزرگ میشود. توکاتریولول، اوریزانول، توکوفرول و اسید فریلیک تأثیر زیادی روی مهار رشد سرطان های روده بزرگ دارند، که تمامی این مواد در سبوس برنج وجود دارند. همچنین مواد معدنی موجود در آن با مهار رادیکال های آزاد سیستم ایمنی بدن را تقویت میکند.
خواص سبوس برنج برای مو
باعث رشد مو میشود، باعث تشکیل فولیکول های مو نیز میشود. روغن سبوس برنج دارای مقدار زیادی اسید های چرب امگا 3 و امگا6 است، این اسید ها خشکی مو را برطرف میکنند و مانع از پیری زودرس و ریزش مو میشوند.
سبوس منبع غنی ای از ویتامین E است، این ویتامین به بهبود موهای آسیب دیده و شکسته کمک میکند و آنهارا ترمیم میکند. از دیگر خواص سبوس برنج میتوان به بهبود سنگ کلیه، درمان اگزما، تقوبت سیستم ایمنی، تقویت کننده و محافظت کننده پوست و مو اشاره کرد.
سبوس برنج را چگونه میتوان مصرف کرد؟
سبوس برنج را میتوان به به صورت سوپ، خورشت یا به صورت پودر در کیک، شیرینی و نان استفاده کرد. سبوس برنج را میتوان دم کرد و به صورت دم کرده و یا جوشونده مصرف کرد. عصاره ی سبوس برنج به صورت روغن نیز استفاده میشود.
کسانی که از سبوس برنج برای کاهش وزن استفاده میکنند میتوانند یک قاشق از آن را ده دقیقه قبل از صبحانه در شیر یا آب حل کنند و بخورند، ده دقیقه قبل از ناهار و شام هم یک قاشق از آن را در ماست یا شیر یا آب حل کنند و بخورند.
از سبوس برنج میتوان به عنوان ماسک صورت نیز استفاده کرد، یک مقدار از آن را در آب گرم بریزید و آن را با پد یا پنبه به صورت بمالید و بعد از 15 دقیقه بشویید. همچنین میتوانید 2 قاشق از آن را در دو لیتر آب مخلوط کنید 15 دقیقه بجوشانید بعد از ته نیشین شدن آن را روی موی سر بریزید و ماساژ دهید.
مضرات سبوس برنج
همانطور که خاصیت های زیادی دارد امر اگر بیش از اندازه مصرف شود مشکل ساز است. مصرف زیاد سبوس برنج مانع جذب برخی از مواد ضروری بدن مثل روی، آهن و کلسیم میشود، همچنین مصرف زیاد فیبر برای کسانی که دستگاه گوارش حساس و ضعیف دارند توصیه نمیشود.
مصرف بیش از اندازه آن منجر به حرکت غیر قابل پیش بینی روده و ناراحتی شکم میشود. سبوس برنج در برخی افراد که سابقه حساسیت دارند امکان بروز آلرژی و خارش را به همراه دارد.
این محصول برای نوزادان و کودکان توصیه نمیشود و بهتر است که برای کودکان از آن استفاده نکنید. علاوه بر این زنان باردار و شیرده نیز میتوانند با مراجعه به پزشک خود سبوس برنج مصرف کنند و خطری برای آنها ندارد .